Güneş Işınları ve Derimiz

Deri vücudumuzun en büyük organıdır. Vücudumuzun en büyük yüzey alanına sahip bu organın kanserlerine de aynı oranda sık olarak rastlanmaktadır. Derimizde birçok neden bağlı olarak selim ya da habis (iyi huylu veya kötü huylu) lezyonlar gelişebilir. Bunların oluşmasına yol açan faktörlerin biri de güneşten gelen ultraviyole ışınlarıdır. Her insanda deri kanseri gelişebilir.   

Bazal hücreli kanser insanlarda en sık görülen ve rastlanan deri kanseridir. Zamanla bulunduğu yerde oldukça ciddi yayılması ve etrafını işgal etmesine rağmen vücudun diğer bölgelerine yayılması yani metastaz yapması çok nadirdir. 

Deri kanserleri en sık nerede görülür?

Deri kanseri her ne kadar vücudun her bölgesinde ortaya çıksa da daha sıklıkla vücudun güneş ışını alan yerlerinde ortaya çıkar. Yaklaşık % 80’i yüz, baş ve boyunda görülür. Bu lezyonlar genellikle yüz, burun, yanak ve göz çevresinde ve saçlı deride ortaya çıkarlar. Vücudun diğer bölgelerinde daha az görülürler.  Her ne kadar bazal hücreli kanser hayatı tehdit edici olmasa da tedavi edilmezse derin dokulara hatta kemiğe kadar yayılıp buralarda önemli hasara yol açabilir.

Kimlerde deri kanserine daha sık rastlanır?

Derinin birçok selim ya da iyi huylu lezyonlarından da kanser gelişebilir.  Derinin keratozları, renkli çilleri gibi lezyonlar deri kanserine dönüşebilirler. Bu tür lezyonlara sahip insanlarda kanser gelişme riski vardır. Bunlardan da yine sık olarak Bazal hçcreli kanser gelişir.

Yaşanılan coğrafya ve ırk özelliklerine göre değişmekle birlikte Bazal hücreli kanser ortalama her 100 ile 200 kişi de 1 ortaya çıkan bir deri kanseridir.  

Bu deri kanserine yol açan değişik faktörler arasında en önemli 3 neden: 

• kişinin deri tipi
• yaşı 
• güneş ışınlarına maruz kaldığı süredir. 

Hayatı boyunca güneş ışınlarına fazlaca maruz kalan kişilerde daha erken yaşlarda olmakla birlikte deri tipi yatkın olan kişilerde güneş ışığına fazla maruz kalma ile birlikte belli bir yaştan sonra deri kanserine sahip olma olasılığı oldukça yüksektir. Güneş ışınlarını yaşlılıkta almak önemli değil, tüm yaşamı boyunca çocukluk çağlarından itibaren aldığı güneş ışınlarının dozu önemlidir.

Kişinin deri renginin açık olması, güneşte kaldığı zaman ciddi olarak etkilenerek güneş yanığı olması ve buna rağmen esmerleşememesi, bu kişilerin Bazal hücreli kansere yakalanma olasılığının diğer insanlara göre daha yüksek olduğunu gösterir. 

Deri rengi açık olan ve güneşten daha fazla etkilenen insanların güneşten korunmaları ileride deri kanserine yakalanma riskini azaltacaktır. Bu kişilerin yazın özellikle güneş ışınlarının yeryüzüne daha dik ve güçlü indiği saatlerde güneş ışınlarından korunmaları, güneşlenmemeleri gereklidir.

Diğer deri lezyonlarının bazıları da zamanla habis karakter kazanabileceği için, bunlar değişime uğramadan önce tedavi edilmelidirler. Bu nedenle, böyle deri lezyonları olan kişilerin kansere yakalanmadan önce şüphelendikleri lezyonlarını hekime göstermeleri ve gerekli ise tedavi olmaları şarttır. Daha önceden radyasyon alan veya immunoterapi tedavisi alan insanlarda da görülme olasılığı fazladır.

Beyaz ırkın sık görülen deri kanseri bazal hücreli deri kanseridir. 

Neyse ki bu, en az tehlikeli, en yavaş büyüyen ve çok seyrek olarak etrafa yayılan bir deri kanseri tipidir. Yassı epitel hücreli deri kanseri ise ikinci sıklıkta gelir. Siyah ırkın sık görülen deri kanseri ise yassı epitel hücreli deri kanseridir Sık olarak dudaklar, yüz ve kulaklarda görülür. Bazen uzak bölgelere lenf yolu veya kan yolu ile yayılabilir ve böylece lenf bezleri ve iç organları tutabilir. Eğer tedavi edilmezse bu tip kanser hayatı tehdit edici bir şekil alabilir. Üçüncü sıklıkta görülen deri kanseri de malign melanomdur. Diğerlerine göre az görülmesine rağmen, sıklığı her geçen yıl daha da artmaktadır. Malign melanom aynı zamanda en tehlikeli deri kanseridir. Eğer erken teşhis edilirse tamamıyla tedavi edilebilir. Eğer çabuk tedavi edilemezse veya geç kalınmışsa tüm vücuda yayılıp ölüme sebep olabilir.

Kimler deri kanseri olur ve neden ? 

• Deri kanserinin en büyük sebebi güneşten gelen ultraviyole radyasyonudur, fakat bu radyasyon aynı zamanda suni olarak solaryumlardan da gelebilir. Daha mükemmel (?) bir ten sahibi olmak için Solaryum cihazlarına girmek, açık alanlardaki aktivitelerde artma ve atmosferdeki dünyanın koruyucu ozon tabakasındaki incelme, son zamanlarda gördüğümüz deri kanserlerinin artışındaki sebeplerden bazılarıdır. Psöriasis tedavisi için PUVA tedavisi alanlarda da Bazal hücreli kanser görülme riski fazladır. Uzun süre güneş ışınlarına maruz kalanlarda (çiftçi, denizci gibi) özellikle UV-B ışınları, deri DNA sında fotokimyasal hasar oluşturarak DNA nın onarım mekanizmasını bozar. Önceleri zararsız olduğu ifade edilen UV-A , absorbe edilen UV-B nin etkilerini arttırarak bir co-karsinojen etki gösterir. İnfrared enerjide kanserleşmeyi hızlandırmaktadır. UV-C de kanserojendir, ancak ozon tabakası tarafından tamamen absorbe edildiğinden yer yüzüne inmez. Florokarbonların kullanımı ile incelen ya da delinen ozon tabakası azda olsa UV-C nin bir kısmını aşağıya geçirmektedir. Bunun gittikçe artması ile deri kanseri gelecekte muhtemelen daha fazla görülecektir. Rüzgar ve yüksek nem oranı da UV etkisini ve dolayısıyla hasarını arttırarak deri kanseri gelişimini kolaylaştırır. Ozon tabakasının son 30 yılda % 8 inceldiği bilinmektedir. Bu incelme deri kanserlerinde yaklaşık 3 katı artışa neden olmuştur.
• Yüksek dozda X ışınları ile tedavi görenlerde veya Çernobil kazası gibi kitlesel radyasyonun yayıldığı bölgelerde yaşayan insanlarda da radyasyona bağlı deri kanseri daha fazla görülebilir. 
• Yanık, travma sonrası veya uzun süren enfeksiyonların cilde yakın bölümlerindeki kronik yara veya iyileşmeyen yara nedbeleri üzerinde deri kanseri gelişebilir. 
• Deri kanserleri ileri yaşlarda görülmekle birlikte günümüzde daha erken yaşlarda da görülmeye başlamıştır. 
• İmmunsupresif tedavi alanlarda immune sistem baskılandığı için deri kanseri gelişme riski yüksektir. 
• Deri kanseri görülen hastaların çoğunda p53 tümör supresör geninde mutasyon gözlenir. Bu gen sağlıklı insanlarda hücre yaşam siklusunu kontrol eder. Yassı epitel hücreli kanser tanısı alanların % 92 sinde ve aktinik keratoza sahip olanların % 80 inde p53 gen mutasyonu vardır. Bu mutasyonun UV nedeniyle geliştiği bilinmektedir. 
• Bazı kimyasal maddeler, özellikle organik hidrokarbonlar (kömür katranı, fuel oil, parafin yağı), dimetil Benzanthracene, bazı pestisitler, bazı antineoplastik ilaçlar (nitrojen mustart, Nitrozüre) ve Arsenik gibi kimyasallarla teması olanlarda görülebilir. 
• Papillomavirus ve Herpes simpleks virüsü ile ilgili olarakta viral enfeksiyonlar sonucu deri kanseri gelişebilir. 
• Deri tümörü gelişimine yatkınlık derinin melanin pigmenti içeriği ile ters orantılıdır. Güneşten etkilenerek bronzlaşma kabiliyeti, bu deri kanserleri için en önemli koruyucu faktörler arasındadır.
• Bazen şu ana kadar tarif edilen hiçbir neden olmadan da deri kanseri ortaya çıkabilir.
• Herkes deri kanseri olabilir. Deri tipi ne olursa olsun, hangi ırktan gelirse gelsin, hangi yaşta olursa olsun ya da nerde yaşarsa yaşasın herkes hayatının bir döneminde deri kanserine sahip olabilir. 

Deri kanserini hazırlayıcı (Predispozan) Faktörler

Aşağıda sıralanmış özellikleri taşıyan insanlarda deri kanseri olma riski daha fazladır;

• Açık renkli ve çilli deriler, 
• Açık renkli saç ve renkli göze sahip olanlar, Çok fazla miktarda beni bulunan insanlar, 
• Ailelerinde deri kanseri olan insanlar
• Güneşte yandıkları zaman derisindeki yanıkları ciddi kızarıklık ve su toplamayla seyreden insanlar, 
• Açık alanda çok fazla (güneş ışınları ve rüzgara) kalan insanlar, 
• Ekvatora yakın yerde, ya da çok yüksek yerlerde yaşayan beyaz tenli insanlar, 
• Daha evvel tedavi amacıyla radyasyon alan insanlar