El kompleks yapıya sahip organlarımızdan birisidir. Hareket kabiliyeti yüksek iskelet kemik sistem üzerinde adale ve tendon sistemleri ele günlük hayatta kullandığımız hareketleri sağlarlar. Elin bu esnek ve kuvvetli fonksiyonları yapabilmesi için mükemmel bir kan dolaşımı ve sinir sistemi ağı vardır. Bunlara ilaveten yapısal destek sağlayan ligamanlar, deri altı dokusu, deri ve tırnak gibi oluşumları vardır. Tüm bu yapıların hastalıkları, yaralanması ve kayıpları ile ilgili cerrahi girişimler el cerrahisi ile ilgilenen cerrahlar tarafından gerçekleştirilir.
El cerrahisi eğitimi ayrı bir bilim dalı eğitimidir. Ortopedi veya Plastik cerrahi ihtisasını tamamlayan uzman hekimler bu uzmanlıklarını elde ettikten sonra tekrar sınavla El Cerrahisi eğitimi veren bilim dallarına girerek üst ihtisas yaparlar ve böylece “el cerrahisi uzmanı” adını alırlar. Bu hekimler artık hem ortopedi veya plastik cerrahi uzmanı hem de el cerrahisi uzmanıdırlar.
El çoğu zaman değişik yaralanmalara maruz kalan veya yaralanma riskini yüksek derecede taşıyan bir organdır. Elin üstüne kaplayan deri ve yumuşak doku kayıpları uygun zamanda onarılmazsa açıkta kalan dokularda ilerleyici hasar gelişerek eldeki fonksiyonel ve duyu kayıpları artar. Özellikle tendon, sinir, eklem kapsülü, eklem ve kemik gibi yapılar açıkta kalır ve uygun şekilde kapatılarak korunmazlarsa bunlarda da hasar gelişir.
İş aletleri, travma ve çeşitli kazaların yol açtığı doku kayıplarının yanı sıra yanık, elektrik çarpması, donuk, infeksiyon ve tümörün cerrahi eksizyonu veya çeşitli maddelerin doku içine girmesi (penetrasyonu) elde doku kaybına yol açabilir. Yaralayan etkenin şiddetine ve etkime süresine göre hasar ağırlaşır. Zamanında uygun müdahale edilmezse enfeksiyon, nekroz gibi olaylar yumuşak doku hasarını artırır.
Yara iyileşmesini bozan sistemik veya lokal hastalıklar el yaralanmalarının daha ağır sonuçlanmasına ve doku kayıplarına yol açabilir. Komplike olmayan bir el yaralanması kronik hastalığı olan, diyabetik, sigara içen veya dolaşım kusuru olan hastalarda daha ağır bir tabloya dönüşebilir.
KLİNİK YAKLAŞIM
Yaralı ele ilk yaklaşım daha fazla zarar vermeden uygun kanama kontrolu (hemostaz) sağlayarak ve eli fizyolojik pozisyonda tutarak uygun şartlarda muayene ve değerlendirme yapmaktır. Mümkünse erken dönemde doku defektlerinin kapatılması yapılmalıdır. El ağır kirli, kontamine veya enfekte değilse sadece serum fizyolojik veya Laktatlı Ringer solusyonu ile yıkanarak temizlenir. Ağır kontaminasyon varsa antiseptik solusyonlarla el temizlenebilir, ancak hemen akabinde antiseptik solusyonunda fizyolojik serumla yıkanarak uzaklaştırılması gerekir. Doku defekti olan açık yaralar neyin açıkta kaldığına bakılarak uygun yöntemle kapatılmalıdır. Eğer erken dönemde uygun kalıcı bir kapama yöntemi gerçekleştirilemiyorsa geçici sentetik veya biyolojik örtülerle yara kapatılmalı ve altta açıkta kalan yapılar korunmalıdır. Daha sonra uygun şartlarda kalıcı kapama girişimi yapılır.